Kroondomein Het Loo

Waterputten

De buurtschappen Gortel en Niersen zijn typische Veluwse es- of enk nederzettingen. Kroondomein Het Loo liet onderzoek doen naar de cultuurhistorie van Gortel om het verdwijnen van cultuurhistorische landschapselementen te voorkomen. Het restaureren van waterputten is één van de maatregelen, waarmee geprobeerd wordt deze elementen te behouden.

Kroondomein Het Loo zorgde ervoor dat de oude waterput, die zich voor het huis aan de Oranjeweg 115 in buurtschap Gortel bleek te bevinden, werd gerestaureerd naar een foto van honderd jaar geleden. Ook op het kruispunt van Hanendorperweg en Gortelseweg is een oude put bloot gelegd en weer opnieuw opgebouwd. Niet alleen de put, maar ook de versierde gevel van de woning werd terug gebracht naar de foto van 100 jaar geleden.

In vroeger tijden was water een schaars goed in Gortel. Het water op de hoge zandgronden zit erg diep en dikwijls moest men een put slaan van wel 20 tot 30 meter diep. Veel putten werden gemeenschappelijk gebruikt. De waterput aan Oranjeweg 119 is hier een voorbeeld van.

In Niersen werd een historische stenen waterput gerestaureerd. De bijna tweehonderd jaar oude put ligt aan de Elspeterweg. Bij het leegzuigen van de put kwamen de half ronde stenen van de put naar boven. Deze zijn allemaal weer hergebruikt bij de restauratie van de put.

Daarnaast zijn er twee grote putten van meer dan 60 meter diep die niet voor het publiek toegankelijk zijn, maar die wel in zeer goed staat worden gehouden. Deze putten zijn belangrijke overwinteringsplaatsen voor diverse soorten vleermuizen.

In de bodem van Kroondomein Het Loo bevindt zich leem. Op enkele plaatsten is die leem in het verleden gewonnen, onder andere voor het bakken van stenen. Na winning bleef een zogenaamde leemkuil over, waarin het water blijft staan. Zo is ook het Cannenburghergat ontstaan, voor de bouw van de Cannenburgh.
Deze leemkuilen zijn belangrijke biotopen voor verschillende planten- en diersoorten. Deze leemkuilen worden dan ook met veel zorg beheerd.